“Ο πατέρας μου συνήθιζε να λέει ότι όταν πεθάνεις, αν έχεις πέντε πραγματικούς φίλους, είχες μια σπουδαία ζωή” – Lee Lacocca

Η φιλία είναι σημαντικό κομμάτι στη ζωή ενός άνδρα. Φίλοι είναι εκείνοι στους οποίους μπορείς να βασιστείς όταν κάτι πάει στραβά και θα σταθούν δίπλα σου όταν όλος ο κόσμος είναι εναντίον σου. Φίλοι είναι αυτοί που θα σε κεράσουν ένα ποτό και θα σε στηρίξουν όταν χάσεις τη δουλειά σου ή όταν σε χωρίσει η κυρία. Δυστυχώς, οι ισχυροί δεσμοί της φιλίας διαβρώνονται στη σύγχρονη εποχή. Οι άνδρες που δεν γνωρίζουν διαφορετικά αποδέχονται την ισχύουσα κατάσταση ως αναπόφευκτη. Αλλά μια σύντομη ματιά στην ιστορία της ανδρικής φιλίας αποδεικνύει το αντίθετο και δείχνει το δρόμο προς την επανάκτηση του μεγαλείου αυτών των αδελφικών δεσμών.

Στην αρχαιότητα, οι άνδρες έβλεπαν την ανδρική φιλία ως την πληρέστερη σχέση που θα μπορούσε να έχει κανείς. Μάλιστα θεωρούνταν ευγενέστερη από τον έρωτα με μία γυναίκα, και αυτό αιτιολογείται επαρκώς από τον Κικέρωνα, “η φιλία είναι το μοναδικό πράγμα στον κόσμο σχετικά με του οποίου την χρησιμότητα όλοι οι άνθρωποι συμφωνούν”. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου αναπτύχθηκε το ιδανικό της ηρωικής φιλίας (heroic companionship). Αυτό το είδος φιλίας ήταν ένας δεσμός ανάμεσα σε δύο άνδρες που ήταν έντονος σε συναισθηματικό και πνευματικό επίπεδο. Γιατί αποκαλείται “ηρωική”; Γιατί σφυρηλατείται στα πεδία των μαχών (battle) σε μία αμιγώς πολεμική κοινωνία και περιέχει την έννοια της θυσίας. Οι ηρωικοί φίλοι αισθάνονται την υποχρέωση να προφυλάξουν ο ένας τον άλλον από τον κίνδυνο. Παραδείγματα τέτοιας φιλίας υπάρχουν σε αρκετά αρχαία γραπτά, όπως στη Βίβλο (Δαβίδ και Ιωνάθαν) και την ελληνική μυθολογία (Αχιλλέας και Πάτροκλος).

Όπως καθετί στην κοινωνία, έτσι και η φιλία μεταξύ ανδρών άλλαζε, προσαρμοζόταν και αποκτούσε νέο νόημα ανά ιστορική περίοδο. Παραδείγματος χάριν, κατά την Αποικιοκρατία, η φιλία χαρακτηριζόταν από ένα έντονο δέσιμο, εμποτισμένο με συμπάθεια και συναίσθημα. Ουσιαστικά ήταν μια συνέχεια της ηρωικής φιλίας του αρχαίου κόσμου, συνδυασμένο με την έμφαση σε ένα συναίσθημα που ήταν κοινό κατά την ρομαντική περίοδο. Η ανδρική φιλία γνώρισε σημαντικές αλλαγές στον εικοστό αιώνα. Οι άνδρες από την έντονη επικοινωνία και τις θερμές χειρονομίες κατέληξαν να αποφεύγουν το συναισθηματικό δέσιμο και οποιοδήποτε είδος εγκαρδιότητας. Επιπλέον, η στροφή των Δυτικών κοινωνιών από αγροτικές σε οικονομίες της αγοράς επηρέασε τη δυναμική όλων των κοινωνικών σχέσεων. Με τις νέες ιδέες του Κοινωνικού Δαρβινισμού ο κόσμος εξοικειώθηκε με την άποψη ότι μόνο οι καλύτεροι θα επιβιώσουν και επηρέασε τον τρόπο που οι άνδρες βλέπουν ο ένας τον άλλον. Σε έναν κόσμο που θυμίζει αρένα κυνομαχίας, είναι δύσκολο να το προσπεράσεις, όταν οι τύποι με τους οποίους έχεις ανάγκη να ζυμωθείς είναι συγχρόνως οι αντίπαλοί σου.

Οι φρενήρεις ρυθμοί της εποχής μας συνέβαλαν και αυτοί με την σειρά τους στην παρακμή της ανδρικής φιλίας. Με τους περισσότερους άνδρες να τρέχουν για τις δουλειές τους, είναι ένας άθλος το να αναπτύξεις βαθιές ρίζες και να κάνεις πραγματικούς φίλους. Φυσικά δεν πέθανε η ανδρική φιλία, όμως μετατοπίστηκε η βάση της, από ένα δεσμό βασισμένο στις έντονες συναισθηματικές επαφές σε μία σχέση επικεντρωμένη στις κοινές επιδιώξεις. Κάθε κοινωνική σχέση, συμπεριλαμβανομένης της φιλίας, χρειάζεται επικοινωνία για να αντέξει. Παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι αποφεύγουν μία ειλικρινή και ζεστή κουβέντα. Ξοδεύουν τακτικά χρόνο μαζί, όμως πολλές φορές χωρίς να πουν κάτι ιδιαίτερο μεταξύ τους. Στην προσπάθειά μας να επανακτήσουμε την χαμένη αξία της ανδρικής φιλίας, οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε εκείνα τα οποία ενίσχυσαν και καθόρισαν αυτό τον δεσμό.

Οι ανδρικές λέσχες (men’s club) είναι ένα καλό παράδειγμα. Προφανώς υπάρχουν νεαροί άνδρες που σφυρηλατούν φιλικούς δεσμούς δίχως να ανήκουν σε κάποια λέσχη, όμως τι καλύτερο για να αποκτήσεις ανδροπρέπεια και να εμπλουτίσεις την καλλιέργειά σου από την συμμετοχή σε μία λέσχη; Αυτό που είναι σπουδαίο στις λέσχες είναι ότι τα μέλη προέρχονται από όλα τα κοινωνικά στρώματα, αλλά έχουν τον ίδιο στόχο: να γίνουν καλύτεροι άνδρες. Έτσι θα αλληλεπιδράσεις με μία ποικιλία ανθρώπων που μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα. Συν τοις άλλοις, στις λέσχες είναι εξαιρετικά πιστοί ο ένας στον άλλο και στηρίζουν πάντα τον αδελφό τους. Συνήθως οι λέσχες είναι στενά δεμένες με την κοινότητα στην οποία ανήκουν. Αυτό συνεπάγεται ότι έχεις την ευκαιρία να προσφέρεις στην κοινότητά σου και να ζυμωθείς με τους συμπατριώτες σου. Οι περισσότεροι άνδρες θέλουν να ανταποδώσουν το καλό που τους έκαναν ή να κάνουν μια αλτρουιστική πράξη, αλλά συνήθως δεν γνωρίζουν τον τρόπο. Οι λέσχες δίνουν κίνητρα και κατευθύνσεις που θα χρειαστείς για να σηκωθείς από την πολυθρόνα και να ξεκινήσεις να εξυπηρετείς τον συνάνθρωπό σου. Σε τελική ανάλυση είναι οπωσδήποτε ανδροπρεπές και ευγενές το να προσφέρεις στην κοινότητά σου. Όσον αφορά την αυτοβελτίωση του άνδρα, η λέσχη παρέχει διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες, όπως τους αθλητικούς διαγωνισμούς, όπου ο νικητής κερδίζει δώρα και, κυρίως, τον σεβασμό των φίλων του. Μέσα σε μια λέσχη θα συζητήσεις για τη δουλειά σου και τους προβληματισμούς σου, θα διασκεδάσεις, θα δανειστείς βιβλία από τη βιβλιοθήκη, θα λάβεις και θα δώσεις συμβουλές για διάφορα ζητήματα.

Εν πάση περιπτώσει, ακόμη κι αν δεν σου καλοκάθεται η ιδέα της λέσχης ή δεν υπάρχει στην πόλη σου, μπορείς να δημιουργήσεις εξίσου υγιείς και δυνατές φιλίες σε διάφορους χώρους, όπως για παράδειγμα στο πανεπιστήμιο που σπουδάζεις ή στο μέρος που αθλείσαι ή, εν τέλει, στον χώρο εργασίας σου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε κάποιον από αυτούς τους χώρους θα συναντήσεις ανθρώπους με τους οποίους μοιράζεσαι κοινά ενδιαφέροντα, επικοινωνείς καλύτερα και νιώθεις πιο οικεία. Οι άνδρες διακρίνονται για τον χειμαρρώδη τρόπο που επιλέγουν για να εκφράζονται, ο οποίος ορισμένες φορές θεωρείται – εσφαλμένα κατά τη γνώμη μου – ως χονδροειδής, αλλά αυτό είναι που τους ωθεί στο να κάνουν φιλίες. Από μία κουβέντα που θα ακούσεις από έναν συνάδελφο ή συναθλητή σου, θα πιαστείς και θα κάνεις ένα χιουμοριστικό σχόλιο ή θα προσθέσεις κάτι, χάρη στο οποίο θα συστηθείτε και θα γνωριστείτε καλύτερα. Η ανδρική φιλία εδράζεται στην ειλικρίνεια, την ευθύτητα και τις περιπέτειες. Και δεν είναι τυχαίο ότι δείχνουμε μεγάλη περιφρόνηση σε όσους συμπεριφέρονται με διπρόσωπο ή ανειλικρινή τρόπο – διπλωματικό τον αποκαλούν μερικοί. Προτιμάμε την ευθύτητα, ακόμη και αν μας ενοχλεί ή γίνεται επιθετική προς το πρόσωπό μας και αποτελεί στον αξιακό μας κώδικα μία ανδροπρεπή και ευσεβή στάση. Η ειλικρίνεια είναι μία αρετή που ασφαλώς παίζει σημαντικό ρόλο σε κάθε κοινωνική σχέση, όμως ένα παραπάνω στη φιλία, διότι είναι μία διαρκής διαδικασία (progress), δεν είναι μία βραχυπρόθεσμη σχέση, αλλά ένας μακροχρόνιος δεσμός. Εκεί εδράζεται η λεγόμενη “ντομπροσύνη” που τόσο εκτιμά και για την οποία καυχιέται κάθε άνδρας, γιατί με την στάση σου βροντοφωνάζεις “είμαι αυτός που σου δείχνω και ξέρεις με ποιον έχεις να κάνεις”.

Όμως τίποτα απ’ όλα αυτά δεν θα είχε ουσία και διάρκεια αν δεν συνοδεύονταν από περιπέτειες. Δεν έχει αξία η ευθύτητα και η ειλικρίνεια, αν δεν δοκιμάζονται μέσα στις κοινές δραστηριότητες και εμπειρίες. Ο άνδρας δεν ανοίγει εύκολα την ψυχή του σε κάποιον, ούτε εκδηλώνει συζητώντας τα συναισθήματά του, όπως είθισται μεταξύ των γυναικών, αντ’ αυτού προτιμά να το κάνει μέσω των δράσεων, όπως ένα άθλημα ή μία ασχολία (hobby) ή ακόμη περισσότερο σε μία επικίνδυνη κατάσταση. Είναι πιο εύκολο να εξωτερικεύσει τον εαυτό του, να δείξει ποιος είναι, μέσω αυτού του τρόπου παρά να το κάνει σε μία κουβέντα πρόσωπο με πρόσωπο. Αυτό είναι που κάνει τόσο ισχυρή και ιερή την ανδρική φιλία: δεν είναι απλώς μια σχέση (relationship) μεταξύ δύο ανθρώπων. Είναι ένας δεσμός (bond) που ζυμώνεται μέσα από δράσεις.

[Απόδοση: Άγις]