– Πίσω από την πλάτη σου κάποιοι σε κατηγορούν, Σωκράτη.
– Δεν πειράζει. Εν απουσία μου, επιτρέπω και να με δείρουν.

Η φήμη είναι ένα ζήτημα που απασχολεί κάθε άνθρωπο σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Το παράδοξο είναι ότι ενώ αντιπροσωπεύει αυτό που είμαστε και καθορίζει την σχέση μας με τους ανθρώπους, δεν είναι κάτι που χτίζουμε εμείς οι ίδιοι. Η δυσφήμηση και το κουτσομπολιό είναι συνήθως κακόβουλες επικρίσεις τρίτων εις βάρος ενός ανθρώπου. Ευλόγως, και η καλή φήμη είναι κάτι που χτίζεται και συντηρείται από τρίτους, δηλαδή δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι είμαι δίκαιος και υπεύθυνος, όμως ακόμη και αν το ισχυριζόμουν, λίγοι θα έδιναν σημασία στα λόγια μου.

Όπως κάθε δράση έχει την αντίδρασή της, ούτως πολλοί άνθρωποι αντιδρούν στο κουτσομπολιό με προκλήσεις. Αυτή η αντίδραση έφερε μία αντίληψη που εξέθρεψε μία ολόκληρη γενιά και την οδήγησε στο σημείο της ακοινωνησίας και της εκβαρβάρωσης. Οδηγούμενη από το σύνθημα “κάνω ο,τι γουστάρω” επιδίδεται σε ένα κρεσέντο αγένειας, ναρκισσισμού και χυδαιότητας. Κάθε μέρα, στο σπίτι μας, στο χώρο εργασίας μας, στα κοινωνικά δίκτυα, υπάρχουν άνθρωποι που συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο. Μοιάζει ότι είναι παιδαριώδης αντίδραση, όπως ένα παιδί που ξεσπά σε κλάματα και κάνει σπασμωδικές κινήσεις επειδή δεν έγινε αυτό που ήθελε ή επειδή το κοροϊδεύουν οι φίλοι του. Αυτό που ξεχωρίζει τις ισχυρές προσωπικότητες είναι ότι κατάφεραν να παραμείνουν αξιοπρεπείς σε περιπτώσεις αδικίας. Δεν έχασαν την ψυχραιμία τους, δεν υποχώρησαν στα πιστεύω τους και, κυρίως, δεν βρήκαν αφορμή για να απαξιώσουν κάθε κανόνα ευπρέπειας και εντιμότητας.

Θαρρώ πως το ερώτημα που θα έπρεπε να μας απασχολεί είναι “αν τελικά η φήμη επηρεάζει τις δραστηριότητες και την συνεργασία μας με τους ανθρώπους”. Υπάρχουν δύο είδη φήμης: Το ένα αφορά την φερεγγυότητα, την εντιμότητα και γενικώς τις αρχές που διέπουν έναν άνθρωπο και επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την απόφαση εκείνων που θέλουν να συνεργαστούν μαζί του. Το έτερο είναι αυτό των προσωπικών επιθυμιών και προτιμήσεων, οι οποίες συχνά έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την ηθική πολλών συνανθρώπων μας. Το πρώτο είδος είναι σημαντικό. Παραδείγματος χάριν, θα προτιμούσα να συνεργαστώ με κάποιον που φημίζεται για την αξιοπιστία του παρά με κάποιον που φημίζεται για το αντίθετο ή δεν φημίζεται για τίποτα, αδιάφορα αν ευσταθούν οι φήμες. Άλλωστε λίγοι έχουν τον χρόνο και τη διάθεση να εξακριβώσουν τις φήμες. Το λοιπόν, είτε το δεχόμαστε είτε όχι, η φήμη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, και αν κάποιοι από τους αντιδρώντες προβληματίζονται όταν δεν τους εμπιστεύεται και δεν τους σέβεται κανείς, τότε ίσως θα έπρεπε να αναρωτηθούν μήπως συμβαίνει λόγω του γεγονότος ότι συμπεριφέρονται σαν κρετίνοι.

Αυτό δεν σημαίνει ότι εγκρίνω ή ανέχομαι το κουτσομπολιό, αλλά ότι το αντιμετωπίζω με αξιοπρέπεια. Ασφαλώς και δεν θα έπρεπε να μας απασχολεί η προσωπική ζωή κανενός. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ελαττώματα, χαρίσματα, πτώσεις και ιδιαιτερότητες. Ο καθένας παλεύει με τους δικούς του δαίμονες και είναι ανάρμοστο να στηλιτεύουμε τις ιδιαιτερότητες των τρίτων ξεχνώντας ότι και οι δικές μας ιδιαιτερότητες μπορεί να φανούν περίεργες ή αποκρουστικές σε κάποιους ανθρώπους. Όμως όσον αφορά το όνομα για την Τιμή μας, οφείλουμε να το διαφυλάττουμε ως κόρη οφθαλμού, αν θέλουμε να χαίρουμε της εμπιστοσύνης και της εκτίμησης των συμπολιτών μας.

Την πρώτη φορά που διάβασα την Καινή Διαθήκη δεν εντρύφησα τόσο στο θεολογικό και διδακτικό μέρος, όσο στο βίο του Ιησού Χριστού. Μου έκανε εντύπωση η αξιοπρεπής στάση Του απέναντι στις λασπολογίες και τις κατηγορίες και με συγκίνησε την στιγμή του μαρτυρίου Του. Ο Φώτης Κόντογλου έλεγε: “οι λαοί που ζούνε με πόνο και με πίστη τυπώνουνε πιο βαθιά τον χαραχτήρα τους στο σκληρό βράχο της ζωής, και σφραγίζονται με μια σφραγίδα που δεν σβήνει από τις συμφορές κι από τις αβάσταχτες καταδρομές, αλλά γίνεται πιο άσβηστη. Με μια τέτοια σφραγίδα είναι σφραγισμένη η Ρωμηοσύνη”. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι κάθε άνθρωπος που παραμένει αξιοπρεπής απέναντι στην αδικία έχει μέσα του στίγμα θεϊκό.

Το μικροπρεπές κουτσομπολιό περισσεύει στα μεσημεριανάδικα, στην καθημερινότητά μας, οπουδήποτε. Αυτό που λείπει είναι η δημιουργία ονόματος, είτε προσωπικού είτε οικογενειακού, που να πρεσβεύει την Τιμή.