Προσωπική και συλλογική ελευθερία

Η προσωπική και η συλλογική ελευθερία είναι δύο έννοιες που δεν έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους, όπως διατείνονται διάφοροι ιδεολόγοι που ρέπουν είτε προς τον πλήρη κολλεκτιβισμό είτε προς τον πλήρη ατομικισμό (individualism). Η προσωπική ελευθερία συνίσταται στο δικαίωμα του ανθρώπου να βούλεται και να πράττει ελεύθερα μέχρι το σημείο που δεν υπονομεύει και δεν στερεί το ίδιο δικαίωμα στον συνάνθρωπό του.

Η συλλογική ελευθερία θεωρείται το δικαίωμα ενός έθνους, δηλαδή ενός συνόλου ανθρώπων με κοινή κουλτούρα, καταγωγή, συμφέροντα, θρησκεία και γλώσσα, να ορίζουν οι ίδιοι την πολιτική πορεία τους και να αποφασίζουν για τα εσωτερικά ζητήματά τους, ή ένα σύνολο ανθρώπων, όχι απαραίτητα εθνικό, το οποίο παρ’ όλα αυτά έχει συγκροτήσει πολιτεία με καθορισμένους νόμους και μία κυρίαρχη κουλτούρα.

Αμφότερα τα είδη των ελευθεριών μπορούν να υφίστανται χωρίς να υπονομεύει το ένα τ’ άλλο. Τα μέλη ενός έθνους μπορούν να συνεχίσουν να ζουν και να αναπτύσσονται στο πλαίσιο των κοινών παραγόντων που τους ενώνουν ακόμη κι αν εντός της κοινότητας υπάρχουν κάποιοι που δεν θέλουν να συμμετέχουν.

Ομοίως, κάθε άνθρωπος δύναται να σκέπτεται και να πράττει ελεύθερα μέσα σε μία συλλογικότητα χωρίς ωστόσο να υπονομεύει τις αξίες και τα ιδανικά της. Δεν υπάρχει αντικειμενικός προσωπικός σκοπός που να δικαιολογεί την εναντίωση στο έθνος και οποιαδήποτε συλλογικότητα εκτός από έναν: Αν η συλλογικότητα επιδιώκει να περιορίσει τις προσωπικές ελευθερίες στο όνομα ενός “εθνικού” σκοπού, όπως επίσης δεν υπάρχει αντικειμενικός εθνικός σκοπός που να δικαιολογεί την εναντίωση σ’ ένα πρόσωπο συγκεκριμένα, εκτός από έναν: Αν το πρόσωπο στρέφεται ενάντια στο έθνος και ο,τι αυτό πρεσβεύει. Τότε το έθνος έχει κάθε δικαίωμα και υποχρέωση να προστατεύσει τα συμφέροντα και την ύπαρξή του.

Μόνο σε καιρό πολέμου μπορεί να δικαιολογηθεί ο περιορισμός της προσωπικής βούλησης για λόγους εθνικής, συλλογικής ασφάλειας και προσωπικής επιβίωσης που αφορά τον καθένα, πέρα από ιδέες και πεποιθήσεις.

Όπως ένας αστυνομικός που καλείται να προστατεύσει έναν πολίτη ή ένας πυροσβέστης να σώσει έναν εγκλωβισμένο από ένα φλεγόμενο σπίτι, δεν θα εξετάσουν το ποιόν του ανθρώπου, ούτε το ιδεολογικό του υπόβαθρο, ούτε θα ζητήσουν την συγκατάθεσή του..