Ένα κλασσικό επιχείρημα της επικρατούσας ιδεολογικής και πολιτικής τάξεως ενάντια στον λαϊκισμό είναι ότι ψεύδεται στον λαό, εξεγείρει και χειραγωγεί τα πάθη του, και απειλεί την σταθερότητα, ενώ αντίθετα οι δυνάμεις της mainstream πολιτικής διακρίνονται για την σύνεση, την γρανιτένια λογική τους, την τεχνοκρατική αντίληψή τους (αυτό δεν ξέρω γιατί παρουσιάζεται ως κάτι απαραίτητα θετικό) και για την εμπειρία τους.

Με μία σχετικά γρήγορη ανασκόπηση των πολιτικών εξελίξεων μπορεί κάποιος να διαπιστώσει εύκολα ότι η κατεστημένη πολιτική ούτε λέει την αλήθεια, ούτε έχει την εμπειρία, εάν αναλογιστούμε ότι είναι υπεύθυνη για το σημερινό αδιέξοδο καθώς και για τους λάθους χειρισμους για να βγούμε απ’ αυτό. Όμως, δεν θα σταθώ τόσο στη διαφθορά και τα λάθη τους, όσο στο παραπάνω κλασσικό επιχείρημα που ανέφερα: οι ταραχοποιοί λαϊκιστές και οι συνετοί εκσυγχρονιστές.

Για να καταρριφθεί αυτό το επιχείρημα, αρκεί να εξετάσουμε τον κόσμο στον οποίο απευθύνονται αμφότεροι οι πολιτικοί χώροι. Ένας σημαντικός λόγος που στράφηκε πολύς κόσμος προς τον λαϊκισμό είναι ακριβώς γιατί δεν πωρώνει ιδεολογικά (αφού δεν υπάρχει καν κυρίαρχη ιδεολογία στον ευρωσκεπτικιστικό λαϊκιστικό χώρο), ούτε προτρέπει σε επανάσταση και εξέγερση. Οι υποστηρικτές του λαϊκισμού, όπως αποδείχθηκε από σχετικές έρευνες στη Βρετανία και τις ΗΠΑ, μετά το Brexit και την εκλογή του Trump αντίστοιχα, είναι στην πλειονότητά τους συντηρητικοί και θρησκευόμενοι άνθρωποι. Αυτές οι κοινωνικές ομάδες παραδοσιακά δεν διακρίνονται για τον ριζοσπαστισμό τους, ούτε για ακτιβιστική δράση, ούτε για επαναστατικές ενέργειες. Αντίθετα, οι εν λόγω ομάδες επιθυμούν όσο κανένας άλλος να επικρατεί τάξη και ευνομία προκειμένου να εργαστούν ήσυχοι, ν’ αφοσιωθούν στις οικογένειές τους και γενικώς να συνεχίσουν την ζωή τους χωρίς πολλές εκπλήξεις. Μεγάλες περίοδοι αναταραχών και αβεβαιότητας είναι πράγματα που δεν τα θέλουν και σίγουρα δεν τα επιδιώκουν.

Ακριβώς, λοιπόν, επειδή τα λαϊκιστικά κόμματα απευθύνονται κυρίως σ’ αυτές τις κοινωνικές ομάδες, δεν είναι δυνατόν να έχουν επαναστατική και ακτιβιστική ρητορική. Αυτό μπορεί να επιβεβαιωθεί εύκολα από τις ομιλίες και τα προγράμματα των εν λόγω κομμάτων, τα οποία αναφέρονται στην επιστροφή στις παραδόσεις, στην εφαρμογή του δόγματος “Νόμος & Τάξη” και στη διάχυση της εξουσίας.

Ας εξετάσουμε τώρα τον μετριοπαθή και “σοβαρό” χώρο των εκσυγχρονιστών/ευρωπαϊστών που αναφέρονται στην περιβόητη σταθερότητα. Ποιες κοινωνικές ομάδες, στην πλειονότητά τους, στηρίζουν την περαιτέρω ενοποίηση της Ευρώπης; Κατά βάση liberals, προοδευτικοί, αριστεροί, οικολόγοι, κεντρώοι, ακαδημαϊκοί, προγκρεσιβιστές, think tankers και διανοούμενοι. Ακριβώς όπως έγινε και στις πρόσφατες αυστριακές εκλογές, όπου οι παραπάνω χώροι τάχθηκαν μαζικά υπέρ του πρώην επικεφαλής των Πρασίνων, ευρωπαϊστή Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν. Σε μερικές περιπτώσεις, γίναμε θεατές του τραγελαφικού γεγονότος, Βρετανοί αναρχικοί “αντικρατιστές” να κάνουν πορεία διαμαρτυρίας για το… Brexit. Βλέπουμε λοιπόν ότι όλους αυτούς, παρά την γενική ετερογένειά τους, τους ενώνει η ΕΕ με την πολιτιστική, οικονομική και πολιτική ατζέντα της: ανοιχτά σύνορα, παγκοσμιοποίηση, συγκέντρωση εξουσίας σε συγκεκριμένα κέντρα, πολυπολιτισμός, παρεμβατισμός, ελιτισμός.

Είναι οι ίδιοι που προκάλεσαν την αναταραχή και την διάβρωση των θεσμών στα δυτικά κράτη. Εϊναι οι ίδιοι που προσπαθούν να περιορίσουν την εξουσία του λαού και να τον εκσυγχρονίσουν χωρίς να τον ρωτήσουν. Είναι οι ίδιοι που ανέχτηκαν – για να μην πω ότι ενθάρρυναν – την περιθωριοποίηση και τον στιγματισμό όσων ανθρώπων δεν συμφωνούν μ’ αυτές τις αλλαγές.

Ο απλός κόσμος αποδείχθηκε ότι είχε αντιστάσεις και αντέδρασε. Αυτός που δεν είχε καμία επιρροή και συμμετοχή στα μεγάλα πλάνα, αυτός που αντιμετώπιζε τον τραμπουκισμό από τα γκρουπούσκουλα των κομμάτων και τον στιγματισμό από τα media, αυτός που είδε την ζωή του και την κοινωνία ν’ αλλάζουν επειδή κάποιοι αποφάσισαν ότι έτσι πρέπει να γίνει, αυτός που βαρέθηκε ν’ ακούει ιδεολογικές φανφάρες, είτε αριστερές είτε εκσυγχρονιστικές, για μεγάλες αλλαγές, βαθιές τομές και επαναστατικά πράγματα. Αυτός ο κόσμος, ο οποίος όπως λέει ο Gustave le Bon “περιλαμβάνει τους χωρικούς, τους εμπορευομένους, τους εργαζομένους όλων των ειδών, που έχουν ανάγκη από ηρεμία και τάξη, για να εξασκήσουν το επάγγελμά τους. Αυτός ο κόσμος αποτελεί την πλειονότητα, μία πλειονότητα όμως που ουδέποτε έκανε επαναστάσεις. Ζώντας μέσα στην εργασία, την προκοπή και την σιωπή”, είναι η σιωπηρή πλειοψηφία που αποφάσισε για πρώτη φορά στην Ιστορία να ορθώσει ανάστημα και να γυρίσει την πλάτη σ’ όλους αυτούς που την περιφρονούσαν – και την περιφρονούν ακόμη.