Η απώλεια του κοινωνικού χαρακτήρα του πολιτικού κόμματος

Βλέποντας ότι η καταγωγή του «λαϊκού κόμματος» της Ελβετίας που κέρδισε πρόσφατα τις εκλογές, ανάγεται σε ένα κόμμα που έφερε το populist όνομα «κόμμα αγροτών, τεχνιτών και των ανεξαρτήτων», σκέφτομαι ότι πάλαι τα κόμματα εξέφραζαν συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Για να μην πάω πίσω στον βυζαντινό ιππόδρομο ή τις ρωμαϊκές και αναγεννησιακές συντεχνίες, αλλά να μείνω στο πρώτο σύγχρονο κοινοβουλευτικό σύστημα, οι Tories και τα διάφορα κλαδιά των Whigs εξέφραζαν συγκεκριμένα συμφέροντα με συγκεκριμένες αξίες. Το ότι τα ονόματά τους ήσαν παρατσούκλια και δεν έχαιραν της κωμικής σοβαροφάνειας των σημερινών, δείχνει ακριβώς ότι επρόκειτο περί ομάδων (factions), και όχι περί ιδεολογιών. Από ιδεολογική άποψη ήσαν ευμετάβλητα « όπως ο αγγλικός καιρός», αλλά εξέφραζαν συγκεκριμένες ομάδες, όθεν και τα clubs όπου συνέρχονταν.

Αυτό φυσικά σήμερα μπορεί να θεωρηθή ως μη-δημοκρατικό, αν όχι ότι προκαλεί «κοινωνική διάσπαση και βία», επειδή το κόμμα δεν «αντιπροσωπεύει όλον τον λαό». Δεν θα μείνω στην πελατοκρατία και την παρεοκρατία των σύγχρονων κομμάτων που «αντιπροσωπεύουν όλον τον λαό» αλλά θα υποστηρίξω ότι πραγματικά δημοκρατία σημαίνει ότι σε ένα κοινοβούλιο ακούγονται όλες οι ομάδες συμφερόντων, και δεν αντιπροσωπεύει το καθένα από τα κόμματα «όλον τον λαό». Αλλιώς γιατί να υπάρχουν πολλά κόμματα;

Θα πει κάποιος, μα πώς θα κυβερνήσει ένα κόμμα που δεν εκφράζει όλον τον λαό;
Η ερώτηση φανερώνει κάποιον που αγνοεί ότι στον κοινοβουλευτισμό σκοπός των εκλεγμένων κομμάτων δεν είναι να κυβερνούν, αλλά να νομοθετούν, και επομένως πρέπει να εκφράζουν διαφορετικά συμφέροντα. Αλλιώς δεν μάς χρειάζεται το κοινοβούλιο. Θα είχαμε ψευδοκοινοβούλια, όπως ήσαν τα σοβιέτ ή τα συνδικάτα στο φασιστικό σύστημα που ουσιαστικά δεν είχαν περιθώρια να κρίνουν την απόφαση της εκτελεστικής εξουσίας.

Πράγματι, τα σύγχρονα κόμματα της μαζικής δημοκρατίας, «ιδεολογικού» τύπου ή ακόμη «υπερ-ιδεολογικού» (εκείνα με τα «ποιητικά» ονόματα) αξιώνουν δυνητικά έναν μονοκομματισμό. Δεν στοχεύουν στην κοινοβουλευτική αντιπροσώπευση αλλά στην ίδια την νομή της εξουσίας από μία και μόνη faction, που θα μπορεί να ικανοποιεί τα ιδιωτικά συμφέροντα των μελών της εις βάρος του συνόλου. Ως εκ τούτου δεν είναι δημοκρατικά. Η καταγωγή τους δεν βρίσκεται στην republic αλλά στις ουτοπίες. Και για αυτό διαψεύδονται, γίνονται μαριονέττες οικονομικών συμφερόντων και συχνά αποτυγχάνουν.