Το όν που είναι, για το πλείστον των ανδρών, η πηγή των πιο ζωντανών, και ακόμη, ας το πούμε προς όνειδος των φιλοσοφικών ηδονών, των πιο στέρεων ικανοποιήσεων· το όν προς το οποίο ή προς χάριν του οποίου τείνουν όλες μας οι προσπάθειες· αυτό το τρομερό όν με το οποίο δεν μπορείς να επικοινωνήσεις, όπως με τον Θεό (με εκείνη την διαφορά ότι το άπειρο δεν μπορεί να είναι αντικείμενο επικοινωνίας επειδή θα τύφλωνε και θα συνέτριβε το πεπερασμένο, ενώ το όν για το οποίο μιλούμε δεν είναι ίσως ακατανόητο παρά επειδή δεν υπάρχει τίποτε να επικοινωνήσουμε)· αυτό το όν στο οποίο ο Joseph de Maistre έβλεπε ένα ωραίο ζώο του οποίου οι χάρες ψυχαγωγούν και κάνουν πιο εύκολο το σοβαρό παιχνίδι της πολιτικής(i)· για το οποίο και με το οποίο φτειάχνονται και ξεφτειάχνονται περιουσίες· για το οποίο, αλλά κυρίως με το οποίο οι καλλιτέχνες και οι ποιητές συνθέτουν τα πιο εκλεπτυσμένα κοσμήματά τους· από το οποίο προέρχονται οι πιο εξαντλητικές (énervants) ηδονές και τα πιο γόνιμα άλγη, η γυναίκα, με μία λέξη, δεν είναι μόνον για τον καλλιτέχνη εν γένει, και για τον κ.Γ. εν μέρει, το θηλυκό του ανθρώπου. Είναι πλειότερο μία θεότης, ένας αστήρ, που προεξάρχει σε όλες τις συλλήψεις του άρρενος εγκεφάλου· είναι το καθρέφτισμα όλων των χάριτων της φύσης συμπεπυκνωμένων σε ένα και μόνο όν· είναι το αντικείμενο του θαυμασμού και της πιο ζωντανής περιέργειας που ο πίναξ της ζωής μπορεί να προσφέρει στον στοχαστή. Είναι ένα είδος ειδώλου, χαζού ίσως, αλλά εκθαμβωτικού, μαγευτικού, που κρατεί τα πεπρωμένα και τις βουλήσεις να κρέμονται στα βλέμματα του. Δεν είναι, λέω, ένα ζώον του οποίου τα μέλη, ορθά ηρμοσμένα, προσφέρουν ένα τέλειο παράδειγμα αρμονίας· δεν είναι ούτε ακόμη ο τύπος του καθαρού κάλλους, τέτοιου όπως το ονειρεύεται ο γλύπτης στους πιο σοβαρούς του στοχασμούς· όχι, αυτό δεν θα αρκούσε για να εξηγήσουμε τη μυστήρια και σύνθετο γοητεία. Δεν έχουμε παρά να κάνουμε τον Winckelmann και τον Raphaël· και είμαι πολύ βέβαιος ότι ο κ. Γ., παρόλη την έκταση της διανοίας του (αυτό χωρίς να τον προσβάλω), θα αμελούσε ένα κομμάτι του αρχαίου γλυπτού, αν του χρειαζόταν να χάσει έτσι την ευκαιρία να απολαύσει μία προσωπογραφία του Reynolds ή του Lawrence. Ό, τι κοσμεί την γυναίκα, ό, τι εξυπηρετεί στο να εικονογραφήσει το κάλλος της, είναι κομμάτι της· και οι καλλιτέχνες που ειδικά πασχίζουν στην σπουδή αυτού του αινιγματικού όντος ξετρελαίνονται τόσο με όλον τον mundus muliebris όσο με την ίδια την γυναίκα· Η γυναίκα είναι δίχως αμφιβολία ένα φώς, ένα βλέμμα, μία πρόσκληση ευδαιμονίας, ένας λόγος (parole) κάποιες στιγμές· αλλά είναι κυρίως μία γενική αρμονία, όχι μόνον μέσα στο παράστημα (allure) και την κίνηση των μελών της, αλλά επίσης μέσα στις μουσελίνες, τις γάζες, στα πελώρια και σελαγίζοντα νέφη των υφασμάτων που την τυλίγουν, και που είναι σαν τα αναθήματα και το βάθρο της θεότητάς της· μέσα στο μέταλλο και το ορυκτό που ελίσσεται γύρω από τους βραχίονες και τον λαιμό της, που προσθέτουν τις σπίθες τους στο πύρ των βλεμμάτων της, ή που φλυαρούν (jasent) γλυκά στα αφτιά· Ποιος ποιητής θα ετόλμαε, μες στην ζωγραφιά της ηδονής που προκαλεί η εμφάνιση μιας καλλονής, να διαχωρίσει την γυναίκα από τη στολή της (costume); Ποιος είναι ο άνδρας ο οποίος, μες στον δρόμο, στο θέατρο, στο άλσος, δεν ικανοποιήθηκε, με τον τρόπο τον πλέον ανιδιοτελή, από μία ενδυμασία σοφά συντεθειμένη, και δεν πήρε μαζί του μία εικόνα αδιαχώριστη από το κάλλος εκείνης στην οποία ανήκε, φτειάχνοντας έτσι από τα δύο, την γυναίκα και την εσθήτα (robe), μια αδιαχώριστη ολότητα; Εδώ είναι το σημείο, νομίζω, να επιστρέψω σε ωρισμένες ερωτήσεις σχετικές με την μόδα και τον διάκοσμο (parure), που δεν έθιξα παρά ελαφρά (effleurer) στην αρχή αυτής της σπουδής, και να εκδικηθώ την τέχνη του ενδύματος των ανίκανων συκοφαντών που καταβάλλουν ορισμένους πολύ αμφιλεγόμενους εραστές της φύσης.

[απόδοση: Γ.Α.Σιβρίδης]
i. Ο B. συνήθως κάνει τις αναφορές του από μνήμης. Ο De Maistre δεν είχε διατυπώσει μια τέτοια φράση.